Lange sluitertijd met grijsfilter

Lange sluitertijd met grijsfilter

Alfred Robijn heeft zich na mijn cursus verder verdiept in het werken met een grijsfilter (long exposure). Ik heb hem gevraagd of hij hier een blog over wilde schrijven. Hieronder is zijn blog over de voorbereidingen en het maken van de foto’s met een lange sluitertijd met grijsfilter. Daarna nog een aanvulling over de techniek, hoe je foto’s met een lange sluitertijd maakt en wat je nodig hebt.

Alfred Robijn – cursist

Vrijdag 23-10
Vrijdag 06.30 uur, de wekker loopt af. Ontbijtje maken met een espresso erbij. Vandaag heb ik een doel.  Ik wil een tweetal foto’s met lange sluitertijden maken van het Atol in Zeewolde, tijdens de zonsopkomst.  1 uur en 10 minuten rijden vanaf mijn woonplaats dus ik moet vroeg op pad. In de auto luister ik lekker naar Radio 538.

2 dagen eerder:
Op internet zoek ik de locatie op, hoe lang is het rijden? Hoe laat komt de zon op en aan welke kant? Hoe ziet de omgeving eruit? Lang leve Google Earth.

De avond voorafgaand:
Zijn m’n batterijen opgeladen? Statief in orde? Heb ik de juiste lenzen in m’n tas? Iets te eten voor op de locatie? Blijft het droog? Wat is de temperatuur? Fotograferen met koude handen is geen pretje.

Mijn doel vandaag is dus om een tweetal long exposures te maken van het Atol. Ik wil beweging in de wolken vastleggen en het water zo glad mogelijk, als een spiegel. Aangekomen bij het Atol hebben twee dames hetzelfde plan opgevat. De statieven met camera’s staan al klaar dus ik moet even op m’n beurt wachten. Dit geeft mij mooi de tijd om de situatie ter plekke goed te bekijken. Op dat moment weet ik direct hoe de foto’s uiteindelijk moeten worden. Mysterieus.

Na eerst een paar proefopnames te hebben gemaakt om de beste compositie te zoeken en de uiteindelijke sluitertijd te berekenen, kan het echte werk beginnen. Opstellen van het statief, camera instellen, beeldstabilisatie kan uit evenals autofocus nadat ik heb scherp gesteld. Na het aanbrengen van het 15 stops ND-filter start ik de opname met de afstandsbediening. 

Het uiteindelijke resultaat:
Twee long exposures met respectievelijk sluitertijden van 05:31 en 05:27.

Tevreden stap ik ruim twee uur later weer in de auto op weg naar huis. Ik weet al hoe mijn vrijdagmiddag eruit gaat zien.

Het wordt een middagje Lightroom en Photoshop. Ik wil de foto’s bewerken naar het beeld wat ik voor ogen heb. Achtereenvolgens worden in Lightroom de hoge lichten, schaduwen,  witte tinten en zwarte tinten, textuur en nevel aangepast evenals scherpte en ruisreductie om vervolgens in Photoshop de horizon, bossages, borden in het water en nog wat oneffenheden weg te werken. Dan weer terug naar Lightroom om de Z/W-foto met temperatuur aanpassen een beetje blauwe tint te geven en klaar is …………

Na een dag vroeg op, foto’s maken en bewerken kijk ik voldaan nog even naar de resultaten en sluit mijn laptop. Net op dat moment hoor ik dat mijn vrouw een fles rode wijn ontkurkt en een glas voor mij inschenkt. 

Techniek

Na het zien van deze foto’s met een lange sluitertijd en grijsfilter denk je natuurlijk: dat wil ik ook! Ik ga je het een en ander vertellen over de techniek bij het maken van een foto met een lange sluitertijd. Je kunt hele mooie effecten creëren met een lange sluitertijd.

Bij het fotograferen met een lange sluitertijd en grijsfilter, laat je de sluiter van de camera langer open staan om zo meer beweging vast te leggen. De lengte van de sluitertijd hangt af van verschillende factoren. Onder andere het licht in de omgeving en de snelheid van de beweging. Bij een opname met een lange sluitertijd van wolken of water werk je met een sluitertijd van dertig seconden of een paar minuten. Voor de lichten van een rijdende auto in de avond/nacht is een paar seconden al genoeg. Hoe werkt dat in de praktijk en waar moet je op letten?

Grijsfilter

Om overdag een foto te kunnen maken met een lange sluitertijd moet je gebruik maken van een grijsfilter (ND-filter, natural density filter). Dit filter houdt veel licht tegen. Deze filters houden 2 tot 10 stops licht tegen. In het laatste geval wordt de sluitertijd in plaats van een dertigste seconde maar liefst dertig seconden.
Een variabel grijsfilter is niet bruikbaar op groothoeklenzen. Je krijgt dan een kruis in beeld. Dat gebeurt ook als je het filter te ver doordraait op een standaard- of telelens. Een variabel grijsfilter bestaat uit twee polarisatiefilters en heeft zo zijn beperkingen.

ND-Filter

Hoe hoger het aantal stops, hoe langer de sluitertijd. Naarmate de sluitertijd langer wordt, zal er meer beweging worden weergegeven.

• 1 stop bij een ND-filter geeft twee keer langere sluitertijden, dus:
• 2 stops = 4 keer
• 3 stops = 8 keer
• 5 stops = 32 keer
• 6 stops = 64 keer
• 10 stops = 1024 keer
• 11 stops = 2048 keer

Sluitertijd instellen – conversielijst

Het berekenen van de juiste sluitertijd kun je uit je hoofd doen, maar je kunt ook een tabel uitprinten en meenemen. Er zijn ook apps voor te vinden. Dat is wel zo handig!

Stel: zonder filter heb je een sluitertijd van 1/60. Zoek deze (1/60) op in de bovenste rij van het schema. Bij gebruik van een ND-filter stel je de volgende sluitertijd in:

1 stop -> 1/30
2 stops -> 1/15
3 stops -> 1/8
4 stops -> 1/4
etc.

ISO

Bij het fotograferen met een lange sluitertijd moet je gebruik maken van een lage ISO. Dit is heel belangrijk. De lage ISO zorgt voor verlenging van de sluitertijd. Door het fotograferen met een (hele) lange sluitertijd kan de sensor zelfs een beetje opwarmen en daardoor kan er ruis ontstaan. Je fotografeert vanaf statief, dus de ISO kan ook gewoon laag ingesteld worden.

Diafragma

Je zou denken dat je het diafragma zo klein mogelijk in moet stellen (groot getal), want dan komt er toch veel minder licht binnen en creëer je een langere sluitertijd. Dat kun je beter niet doen. Maak het diafragma dus niet te klein, maximaal f/16, omdat anders de foto’s minder scherp worden. Dus om minder licht binnen te krijgen moet je een grijsfilter gebruiken.

Scherpstellen

Je bepaalt de compositie en zet de camera goed vast op het statief. Stel scherp en zet de autofocus uit. Nu mag de camera niet meer verplaatst worden. Plaats daarna héél voorzichtig het grijsfilter. Na het plaatsen werkt de autofocus niet meer, vandaar dat je dat vooraf doet.

Corrigeren van ruis

De meningen verschillen bij het wel of niet gebruiken van ruisonderdrukking in je camera. Het kan geen kwaad, maar het kost je wel meer wachttijd. Bij het gebruik van een sluitertijd van drie minuten is de camera daarna nog drie minuten bezig met de ruisonderdrukking. Dan ben je dus zes minuten bezig om één foto te maken. Je kan het uitzetten en de ruis en hot pixels in de RAW-converter verwijderen.

Benodigdheden

Je hebt bijvoorbeeld een camera nodig die je handmatig in kunt stellen. Zoals een spiegelreflex- of systeemcamera. Een camera met een ‘bulb’-stand geeft je de beste mogelijkheden.

• Camera die handmatig in te stellen is.
• Een goed en stevig statief, er mag absoluut geen beweging in komen.
• Volle accu en reserveaccu (de camera gebruikt meer stroom).
• Afstandsbediening, draadontspanner of zelfontspanner.

Stappenplan:

• Zet je camera op statief.
• Zet de stabilisatie uit (image stabilization).
• Bepaal je compositie.
• Maak een testfoto (dit is de referentiefoto).
• Bereken de sluitertijd.
• Zet de camera op de M-stand (handmatig) of B-stand (bulb-fotografie).
• Stel scherp en zet de autofocus uit (MF-stand).
• Stel je diafragma en eventueel de sluitertijd in.
• Stel de ISO in op 100.
• Plaats het grijsfilter heel voorzichtig voor de lens.
• Maak de foto met de afstandsbediening.

De eerste foto zal niet zijn zoals je verwacht. Maar met deze basisfoto kun je de camera weer beter instellen en de volgende foto maken.

Bij thuiskomst kun je de foto’s gaan bewerken in bijvoorbeeld Lightroom of Luminar. Zet ze ook eens om naar zwart-wit.

Succes en veel plezier! #blijfklikken