Amsterdamse Waterleidingduinen

Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) is een bijzonder natuurgebied. Het natuurgebied ligt aan de kust tussen Zandvoort, Aerdenhout, De Zilk en Noordwijk. Amsterdamse Waterleidingduinen is een afwisselend landschap met oude stuifduinen in de buitenduinen, grote valleien in het middenduin en rest van oude loopduinen in het oosten van het gebied. Hier kun je duidelijk zien dat waterwinning goed samen gaat met het beschermen van de natuur. Het is het oudste waterwingebied van Nederland. Het gebied ligt voor een groot deel in Noord-Holland en voor een kleiner deel in Zuid-Holland. Het gebied is 3.400 hectare groot, ongeveer 10 kilometer lang en 5 kilometer breed en ligt aan het strand. Sinds 1853 wordt hier water voor Amsterdam gezuiverd. Dit geldt voor maar liefst twee derde van het drinkwater voor onze hoofdstad.

Het gebied staat bekend om zijn struinnatuur, want je mag van de paden af. Enkele delen zijn afgesloten in het waterwingebied.

Deze dieren kun je tegenkomen in de AWD

Amsterdamse Waterleidingduinen zit vol met dieren. Je kunt er reeën, damherten, vossen, zandhagedissen, boomkikkers en konijnen tegenkomen. Ook zijn er heel veel verschillende vogelsoorten, zoals knobbelzwanen, roerdompen, waterspreeuwen, boomvalken, haviken en ijsvogels.

Bezoekerscentrum ‘De Oranjekom’

Kom je voor de eerste keer naar Amsterdamse Waterleidingduinen, dan is het misschien verstandig om eerst een bezoek aan het bezoekerscentrum ‘De Oranjekom’ te brengen. Hier kun je informatie krijgen over wandelroutes met een plattegrond en tips waar je de meeste kans hebt om dieren te zien. Het bezoekerscentrum is gevestigd in het oude pompstation. Hier werd vroeger het water vanuit de duin naar het waterzuiveringsterrein gepompt. De pompen staan er nog.

Bezoekerscentrum ‘De Oranjekom’
Eerste Leijweg 6 (ingang Oranjekom/Oase)
Tegenover Vogelenzangseweg 21
2114 BH Vogelenzang

Huis van het Wester

Middenin de Amsterdamse Waterleidingduinen vind je ‘Het Huis van het Wester’. Rond 1890  was dit de dienstwoning van de waterpompmachinist. Het huisje werd overbodig toen de pompen elektrisch werden. Het huisje is gerestaureerd omdat het op instorten stond. Tegenwoordig is het een kijkhut en een huis voor dieren. Er zijn voorzieningen gemaakt voor talloze vogels, zoals de gierzwaluw, de huiszwaluw, de witte kwikstaart, de spreeuw en de huismus. Ook vind je er vleermuiskasten. Het voormalig toilet is tegenwoordig ingericht als overwinteringsplek voor vlinders en de kelder is een plek waar amfibieën overwinteren.

Hier zijn de vossen in AWD

Op diverse plekken in de Amsterdamse Waterleidingduinen kun je (wilde)vossen zien. Je kunt hier het beste vroeg in de ochtend of aan het einde van de dag heen gaan, het is dan rustiger. Maar je kunt de vossen ook overdag zien. De meeste kans om vossen te zien is waar de Strandweg overgaat in de Duizendmeterweg (ongeveer een uurtje lopen vanaf de ingangen Oase, Panneland en Zandvoortselaan). Dit is de grens van het leefgebied van twee vossenfamilies, waardoor je dus kans hebt om beide families te zien. Het voeren van de vossen is verboden.

Damherten

Damherten kom je in de Amsterdamse Waterleidingduinen overal tegen. De burltijd/bronstijd voor damherten begint rond half oktober tot half november. De mannetjes proberen de vrouwtjes te imponeren door zo hard mogelijk burlen. Dit kan weleens op een gevecht uitlopen met een ander mannetje. Damherten kun je goed fotograferen.

Zandhagedis

De zandhagedis of duinhagedis is een bijzonder dier. Ze leven langs de kust, maar ook op de Veluwe. Het zijn zeldzame dieren en ze staan op de Rode Lijst. In de duinen kun je ze zien op takken. Je hoort ze wegschieten als je voorbij loopt. De vrouwtjes zijn grijs en de mannetjes vallen in het voorjaar erg goed op door hun felgroene kleur. Als je het treft kun je vanaf het voorjaar tot ongeveer oktober zandhagedissen tegenkomen.

Boomkikker

Je kan ook de boomkikker treffen in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Deze kikker vind je niet bij het water maar in de struiken. Boomkikkers slapen het grootste deel van de dag, ze zijn vooral ’s nachts actief. Boomkikkers verblijven het grootste deel van hun leven op het land. Alleen tijdens de voortplantingsperiode wordt het water bezocht. Vanaf half april zijn de luidruchtige concerten van de boomkikker te horen, vanuit de oevers van de voortplantingswateren. Vooral op warme avonden wordt er geroepen. Dit kan doorgaan tot eind mei/begin juni. Afhankelijk van de temperatuur gaan de boomkikkers vanaf eind september/begin oktober in winterrust. De laatste dieren kunnen tot omstreeks half november worden gezien. Boomkikkers overwinteren op het land op vorstvrije plekken, meestal onder de grond.

Libellen, juffers en vlinders

Langs de waterkant fladderen de libellen, juffers en vlinders om je heen.

Dit is het verschil tussen libellen en juffers:

• Libellen

Libellen hebben grote ogen, boven op hun kop raken de ogen elkaar (bijna). Libellen hebben meestal een breder achterlijf. De achtervleugels zijn aan de basis breder dan de voorvleugels. In rust worden de vleugels meestal gespreid, of zelfs schuin naar beneden gehouden.

• Juffers

Het lijf van je Juffers is lang en dun. De vleugels van je juffers hebben alle 4 dezelfde vorm, bij libellen is dat niet zo.De vleugels worden in rust meestal langs of boven het achterlijf samengeklapt. De ogen zien eruit als een halve bol en zitten aan de zijkanten van de kop. Bij juffers raken de ogen elkaar niet.

De bijzondere plant zonnedauw

In moerasachtige gebieden vind je de zonnedauw, een vleesetend plantje. Aan de tentakeltjes zit een glinsterende, kleverige substantie, waarmee insecten gelokt, gevangen en verteert worden. De voedingsstoffen die de planten uit de insecten halen zijn vrijwel afwezig in de bodem waar de planten leven.

Excursie met de boswachter of natuurgids in de AWD

Er worden vaak activiteiten georganiseerd in de Amsterdamse Waterleidingduinen, zoals een wandeling in de vroege ochtend of tocht met paard en wagen. Wandelingen zijn gratis en heel populair. Je moet er dus snel bij zijn.

Amsterdamse Waterleidingduinen – 7 tips

1. Zonsopgang

Met zonsopgang en zonsondergang heb je prachtig licht. Maar ik adviseer je om met zonsopgang naar de Amsterdamse Waterleidingduinen te gaan, dan is het namelijk rustiger dan met zonsondergang. Vanaf een uur of negen komen de eerste hardlopers en wandelaars. Damherten zijn daar aardig aan gewend, maar andere dieren blijven dan uit de buurt. Vanaf een uur of tien is het gedaan met de rust en zal je echt van het pad af moeten gaan om nog wilde dieren te kunnen fotograferen.

2. Statief of niet

Ga je het gebied verkennen, dan is het niet verstandig om een statief mee te nemen. Je moet er dan veel mee gaan lopen sjouwen. Wil je landschappen fotograferen zonder dat je een lange sluitertijd nodig hebt, dan kan dat eventueel ook zonder statief. Maar wil je fotograferen met een lange sluitertijd om bijvoorbeeld het water strak en de wolken melkachtig te krijgen, dan zul je gebruik moeten maken van een statief. Met een lichte telelens kan je ook zonder statief fotograferen, maar heb je een zware lens, dan is het wel weer verstandig om een statief of een monopod mee te nemen.

3. Kleding

Zorg dat je geen kleding aantrekt met felle kleuren, het hoeft ook geen camouflagekleding te zijn. Het is de bedoeling dat je niet opvalt.

4. Geluid camera

Bij veel camera’s is het mogelijk om geluiden, zoals het scherpstelpiepje, uit te zetten.

5. Damherten fotograferen

Er lopen heel veel damherten in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het is dus niet moeilijk om deze op de foto zetten. Ga op je gemak de herten observeren en kijk hoe je de foto wilt maken. Hoe is het licht of hoe is het gedrag van de herten? De damherten planten zich in het najaar voort. In deze periode is het dus erg aantrekkelijk om foto’s te gaan maken, vanwege de vechtende en uitslovende mannetjes en de bijzondere geluiden.

6. Vossen fotograferen

Vossen zijn wat moeilijker te vinden en te fotograferen dan damherten. Houd altijd je camera in de aanslag, want ze duiken vaak plotseling op. Een laag standpunt is vaak mooier. Fotografeer ze op ooghoogte. Ga zitten of liggen. Maak ook foto’s in zijn natuurlijke omgeving en niet alleen close-ups. Om dichtbij te komen heb je wel een telelens nodig, maar soms komen ze zelf ook dichtbij. Zorg dat je de sluitertijd snel genoeg instelt. Eventueel een statief of monopod is dan erg handig, vooral bij zonsopkomst en zonsondergang.

7. Weekend of doordeweeks

Als je de mogelijkheid hebt is het handig om doordeweeks naar de Amsterdamse Waterleidingduinen te gaan. In het weekend is het veel drukker.

Dit zijn de beste instellingen bij het fotograferen in de Amsterdamse Waterleidingduinen

1. De beste witbalans voor de mooiste kleuren

Om de kleuren van de natuur goed vast te leggen, is het van belang dat je de witbalans juist instelt. Je kunt de automatische witbalans gebruiken maar dan kan het zijn dat de foto niet de warme tint heeft die je zou verwachten.

Zo krijg je meer warmte in je foto

De automatische witbalans heeft moeite met het vastleggen van warme tinten en maakt daardoor de foto koeler. Stel daarom de witbalans wat warmer in dan de automatische witbalans, bij voorkeur op ‘bewolkt’ of eventueel op ‘daglicht’. Zo krijgt de foto een veel natuurlijker effect.

RAW

Fotografeer in RAW dan kun je achteraf altijd de witbalans nog aanpassen, zonder dat de kwaliteit van je foto verloren gaat.

2. Het juiste diafragma voor de beste foto van het damhert, de vos of de insecten

Het diafragma bepaalt de scherptediepte, hoeveel is er scherp in de foto. Met het diafragma bepaal je ook hoeveel licht er op de lens valt, met een groot diafragma komt er meer licht binnen dan met een klein diafragma. De opening van het diafragma is groter bij een groot diafragma, er kan dus meer licht binnen komen. Let er wel op dat bij het gebruik van een heel groot diafragma (bijv. f/2.8) de scherpte snel verloopt.

Groot diafragma: klein getal – wazige achtergrond (f/4)

Klein diafragma: groot getal – scherpe achtergrond (f/11)

Wil je bijvoorbeeld de kop van het damhert of de vos extra goed uit de foto laten komen gebruik dan een groot diafragma van f/4 zodat de achtergrond waziger wordt.

Wil je meer scherpte van de omgeving op de foto erbij zien gebruik dan een kleiner diafragma van f/11.

3. De beste sluitertijd om dieren te fotografen in de Amsterdamse waterleidingduinen

Bij het fotografen van dieren is het belangrijk dat je een snelle sluitertijd gebruikt om bewegingsonscherpte te voorkomen.

Als je dieren wilt fotograferen, heb je een snellere sluitertijd nodig, zodat je de beweging van de dieren kunt bevriezen. Denk bij dieren die niet snel bewegen aan een sluitertijd van 1/500. Bij hele snelle dieren kun je al snel uitgaan van een sluitertijd van 1/1000. Wil je echt de actie vastleggen, dan heb je minimaal een sluitertijd van 1/1600 nodig.

Tip: Sluitertijd bij het inzoomen

Wanneer je gaat inzoomen moet je de sluitertijd ook erg goed in de gaten houden. Als stelregel kan je aanhouden: brandpuntsafstand x 2 = sluitertijd.

Voorbeeld: Wanneer je ingezoomd bent op 250 mm: 250 x 2 = 500, dus minimaal 1/500 aan sluitertijd gebruiken. Zo voorkom je bewegingsonscherpte.

4. De ISO-waarde bij het fotograferen in de Amsterdamse Waterleidingduinen

Het is belangrijk dat je de ISO-waarde zo laag mogelijk houdt, ook bij het fotograferen van dieren in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Zo voorkom je de meeste ruis op je foto. Ruis kun je namelijk niet herstellen in de nabewerking.

Wanneer de ISO-waarde verhogen

Bij het fotograferen van dieren is het verstandig een snelle sluitertijd gebruiken en is het dus vaak nodig om de ISO-waarde te verhogen om toch een scherpe foto te kunnen krijgen. Verhoog de ISO-waarde maar doe dat stapje voor stapje. 

Macrofotografie in de Amsterdamse Waterleidingduinen

De natuur in de Amsterdamse Waterleidingduinen is erg mooi en afwisselend. Vlinders en libellen kun je bijvoorbeeld erg mooi vastleggen met een Macrolens. Maar ook met een standaardlens kan dat! Wil jij dat ook kunnen? Met de Macrofotografie Online Cursus leer ik jou de mooiste macrofoto’s te maken.

Tips voor het spotten van dieren in de Amsterdamse Waterleidingduinen

• Neem een verrekijker mee en een camera met zoomlens. Op die manier kun je ook dieren spotten en fotograferen die verder weg staan.
• Ga vroeg of laat op pad omdat het dan over het algemeen rustiger. Dat geldt met name voor de vossen. Wilde dieren zijn rond zonsopgang en zonsondergang het meest actief.
• Houd je camera constant in de aanslag, want een dier laat zich soms heel plotseling zien en dan moet je snel kunnen schakelen. Dus camera aan, lenskapje eraf en al op de juiste manier ingesteld.

Wandelroutes Amsterdamse Waterleidingduinen:

Op de website van Amsterdamse Waterleidingduinen kun je verschillende wandelroutes vinden.

Entreebewijs en kaartjes Amsterdamse Waterleidingduinen

Wil je de Amsterdamse Waterleidingduinen bezoeken, dan moet je een toegangskaart kopen. Dit kan je online doen, maar ook bij de ingangen van het gebied. De boswachter kan je controleren.

Honden en fietsen/voertuigen

Honden, fietsen en andere voertuigen zijn niet toegestaan in de Amsterdamse Waterleidingduinen.

Amsterdamse Waterleidingduinen parkeren

Er zijn vier ingangen bij de Amsterdamse Waterleidingduinen.
Alle ingangen hebben een betaalde parkeerplaats. Deze zijn beperkt, dus zorg dat je op tijd bent of ga aan het einde van de dag.

• Panneland in Vogelenzang
  • Adres: Vogelenzangseduinweg 2
• De Oase in Vogelenzang met het bezoekerscentrum ‘De Oranjekom’
  • Adres: Eerste Leijweg 2 (Vogelenzangseweg 21 aanhouden)
• Zandvoortselaan in Zandvoort
  • Adres: Zandvoortselaan 130
• De Zilk in Zilk
  • Adres: Joppeweg 1

Veel plezier! #blijfklikken