Hulpmiddelen bij Macrofotografie

Statief

Als eerste beginnen we natuurlijk met het statief, onmisbaar bij macrofotografie. Dit komt natuurlijk omdat je vaak met een beperkte scherptediepte werkt en omdat je dicht op je onderwerp zit. Elke beweging die er dan gebeurt, hoe klein ook, kan zorgen voor een onscherpe foto. Er zijn wel een aantal dingen waar je op moet letten bij het uitzoeken van een statief voor macrofotografie. 

Als je vaak heel laag bij de grond moet zijn voor je macrofoto’s, is het belangrijk dat het statief laag genoeg kan komen. Dus kijk goed naar de minimale hoogte. Houdt er ook rekening mee dat een minimale hoogte van 15cm misschien laag klinkt, maar nog steeds te hoog kan zijn. 

Er zijn statieven waarbij je de middenkolom om kan draaien, hij gaat dan tussen de 3 poten door naar beneden. Heb je een stabilisatie-haak aan de middenkolom, dan moet je die er wel eerst afdraaien. Je camera bevestig je gewoon op dezelfde manier in het midden onderin, maar kan nu dus veel lager komen. Enige nadeel is dat je camera nu op zijn kop hangt. Een camera met een kantelbaar scherm is dan wel zo handig.

Als je camera geen kantelbaar scherm heeft, kan je eventueel gebruik maken van een statiefgondel. Dit wordt ook wel gebruikt als je een hele zware lens hebt, en je het zwaartepunt van je camera met lens wat wilt verplaatsen. Het gewicht is dan meer verdeeld en de gondel zit dan aan de (zware) lens vast. In plaats van dat je de body van je camera op je statief bevestigd, bevestig je de gondel op het statief. 

Vergeet ook niet rekening te houden met het draagvermogen van het statief. Een spiegelreflexcamera met een macrolens kan best al zwaar zijn. Als je ook nog tussenringen en extra verlichting gaat gebruiken, kan het helemaal zwaar worden. Het zou zonde zijn als je statief dit gewicht niet aankan. 

Mini-statief of Gorillapod

Een extra mini-statief of Gorillapod kan erg handig zijn om even snel te kunnen gebruiken. Het neemt niet veel ruimte in en staat relatief snel. Een ander voordeel van een Gorillapod is dat je hem ook kan klemmen om bijvoorbeeld een paal. Op deze manier kan je ook veel hoger komen. Wel moet je dan natuurlijk iets hebben om hem aan te bevestigen. 

Het draagvermogen van zo’n klein statief is ook hier erg belangrijk, en misschien nog wel meer. Het moet niet de bedoeling zijn dat je statief langzaam inzakt door het gewicht van je camera. Zeker bij een Gorillapod moet je daar goed rekening mee houden vanwege de flexibele poten.

Een extra mini-statief kan ook heel handig zijn om extra belichting toe te voegen. Denk aan een zaklampje of ander ledlampje die je op of aan het statief kan plaatsen. 

Beanbag of rijstzak

Als laatste optie is er de beanbag of rijstzak. Dat is niet meer dan een zak gevuld met iets van gedroogde bonen of rijst. Hier kan je de camera op zetten zodat hij stevig staat. Met de beanbag of rijstzak kan je ook laag bij de grond komen. Hoewel nooit heel laag, je blijft altijd zo’n 15-20 cm boven de grond. 

Het voordeel van een beanbag of rijstzak is dat hij niet in elkaar gezet hoeft te worden, dus je hebt hem snel staan. Een nadeel is dat het wel even kan duren voordat de camera in de juiste positie staat. Door in de zak te drukken of te draaien heb je veel minder controle als met een statief.

Belichting

Met macrofotografie zit je vaak dicht op je onderwerp. Hierdoor is het soms moeilijk om een goed belichte foto te krijgen. Je ontkomt er dus niet aan om iets van extra verlichting bij je te hebben. Je hebt daarin meerdere opties, zo kan jij bepalen wat voor jou het beste werkt. 

Ring Light

Een fijne optie om te gebruiken bij macrofotografie is een Ring Light. Dit is een ronde lamp die je voorop aan je lens kan bevestigen. Hij geeft constant licht en de sterkte kan je gemakkelijk aanpassen. Bij sommige Ring Light’s kan je de linker- en de rechterkant individueel aan of uit zetten en soms zitten er verschillende gekleurde filters bij.

Doordat de Ring Light aan je objectief wordt bevestigd, heb je geen last van schaduwen. Er zitten verschillende ringen bij afhankelijk van de diameter van je objectief. Je bent wel even bezig om alles goed te bevestigen, dus houd daar rekening mee. Verder is het licht vaak niet heel sterk, dus is het voor bijvoorbeeld portretfoto’s minder geschikt.

Reportageflitser

Een andere optie om te gebruiken is een reportageflitser, maar dan wel los van de camera. Laat je hem op de camera zitten dan kan je schaduwen krijgen van je objectief. Dit komt omdat je zo dicht op je onderwerp zit en je flitser dan helemaal naar voren gericht staat. Kijk wel even voor een diffuser voor op de flitser, dit zorgt dat het licht zachter wordt en meer wordt verspreidt. 

Als je hem los wilt gebruiken, dan heb je een trigger-set nodig. Dit zorgt voor de juiste communicatie tussen de flitser en je camera. Een groot voordeel van de reportageflitser los van de camera gebruiken, is dat je hem overal kan plaatsen. Dus je hebt veel meer vrijheid over waar het licht vandaan komt. 

Zaklamp

Een extra lampje kan natuurlijk ook in de vorm van een zaklamp. Als je bijvoorbeeld van twee kanten wilt belichten, kan een zaklampje prima werken. Ze zijn niet groot dus nemen niet veel plek in, in de tas. Let wel op de kleurtemperatuur, dit kan anders zijn dan de kleur van het bestaande licht.

Kijk ook eens naar een RGB Videolamp. Dit zijn oplaadbare lampjes die je vaak kan bedienen met een app. Hiermee kan je de lamp dimmen, maar ook verschillende kleuren licht instellen. Als je vaak licht tekort komt, of als je het leuk vind om bijvoorbeeld je onderwerp ook van achter uit te lichten, kan dit lampje erg handig zijn.

Reflectiescherm en Diffuser

Met een reflectiescherm kan je ook bijverlichten. Je reflecteert dan de zon of ander licht met het scherm weer terug naar je onderwerp. Je moet wel even oefenen, want het is niet de bedoeling dat het scherm zichtbaar is in je foto. Het scherm kan ook verschillende kleuren hebben, afhankelijk van het effect dat je wilt krijgen. Een gouden scherm maakt het licht warmer, terwijl de zilveren het licht kouder maakt van kleur.

Een diffuser scherm lijkt heel erg op een reflectiescherm, alleen laat een diffuser wel licht door. Het zorgt er voor dat het licht zachter wordt en geen harde schaduwen geeft. Dit gebruik je als je bijvoorbeeld in de volle zon bezig bent. Dan kan het licht weer teveel zijn en kunnen de kleuren heel uitgebeten worden. 

Afstandsbediening

Onscherpe foto’s willen we natuurlijk ten alle tijden voorkomen. Maar zelfs op de ontspanknop drukken en de foto maken kan soms al zorgen voor trillingen en een onscherpe foto. Als je heel dicht op je onderwerp zit, of als je bent ingezoomd is het belangrijk dat de camera zo stil mogelijk blijft. 

Wat je dan kan gebruiken is een afstandsbediening om de foto te nemen. Zo hoef je de camera niet aan te raken en zal hij perfect stil blijven. Ook kan het helpen om je onderwerp niet te laten schrikken, je kan dus op een afstandje blijven. Je kan daar zelfs je smartphone voor gebruiken, die moet je wel eerst even koppelen aan je camera.

Draadontspanner

Een andere, misschien iets makkelijkere, optie is een draadontspanner. Ook een soort afstandsbediening, maar hij zit met een draadje verbonden met je camera. Je hoeft dus niks te koppelen of in te stellen van tevoren, je prikt hem gewoon in je camera. Enige nadeel is dat je beperkt bent in de afstand die je kan nemen. Kijk dus goed naar welke optie je kiest.

Tussenringen

Een lens heeft een bepaalde minimale scherpstelafstand. Kom je dichterbij je onderwerp dan dat die scherpstelafstand is, dan kan je niet scherpstellen, je moet dus meer afstand nemen. Maar wat als je juist wel dichterbij foto’s wilt maken? Je kan dan gebruik maken van tussenringen. Een tussenring komt tussen de body en je objectief en is een soort holle verlenging. 

Die verlenging zorgt ervoor dat je wat dichtbij kan komen. Je hebt geen kwaliteitsverlies omdat de ringen hol zijn, er zit dus geen glas in. Wel heb je verlies in licht, omdat de afstand naar de sensor wordt verlengd. Wil je nog dichterbij kunnen komen, dan kan je meerdere tussenringen tegelijk gebruiken. Ze komen vaak in een set van 3, verschillend in dikte/afstand. Gebruik je er meerdere tegelijk, dan zal je waarschijnlijk moeten bijverlichten. 

Voorzetlenzen

Een voorzetlens werkt een beetje als een vergrootglas. Hij komt, zoals de naam al suggereert, voorop de lens en er zit glas in. Je hebt ze in verschillende sterktes/vergrotings. Ook een voorzetlens zorgt ervoor dat de minimale scherpstelafstand wordt verkleind. Maar hij zorgt er ook voor dat je onderwerp groter in beeld komt.

Groot voordeel van een voorzetlens te opzichte van een tussenring is dat je de voorzetlens gewoon voorop de lens kan schroeven. Je hoeft dus niet in het veld je huidige lens eraf te halen zoals je met een tussenring zou moeten. Wel is de kwaliteit van de voorzetlens erg belangrijk, je kan al snel beeldfoutjes krijgen met een mindere kwaliteit. 

Macro slider

Stel je hebt je camera op statief staan en je gebruikt een hele kleine scherptediepte. Wil je die scherpte op een andere plek krijgen, moet je het statief op een andere plek zetten. Maar soms wil je maar een heel klein beetje opschuiven. Dan is het niet te doen om elke keer je statief te moeten verplaatsen.

Een handige tool om daarvoor te gebruiken is een macro slider, ook wel macro focusing rail. Deze komt tussen je statief en camera te zitten en is een soort rails. Een standaard slider zorgt ervoor dat je de camera naar twee kanten kan bewegen (2-weg slider), meestal in de lengterichting. Maar er zijn ook 4-weg sliders beschikbaar, deze kunnen ook van links naar rechts.

Als je veel gebruik wilt maken van focus stacking is een macro slider ideaal. Je kan hiermee heel nauwkeurig meerdere foto’s maken met verschillende focuspunten. Later kan je al die foto’s samenvoegen tot 1.

Extra hulpmiddelen

Naast bovenstaande hulpmiddelen, die in meer of mindere mate essentieel zijn, zijn er ook een aantal hulpmiddelen die leuk kunnen zijn om te hebben. Niet echt noodzakelijk, maar kan een leuke toevoeging zijn.

Magic Arm, Flex Arm, Plamp

Verschillende namen, maar ze doen allemaal hetzelfde. Het is een flexibele stang/arm met aan beide uiteinde een klem. Klem het ene uiteinde aan je statief, en houdt met de andere kant de steel van de bloem vast. Zo heb jij je handen vrij om de beste foto te maken. Of gebruik hem om een andere achtergrond op de juiste plek te houden.

Achtergrondkaarten

Met andere achtergronden spelen is erg leuk. Het kan namelijk voorkomen dat de natuurlijke achtergrond erg druk is, maar in de natuur kan je niet echt je onderwerp verplaatsen. Wat je vaak wel kan doen, is voorzichtig een achtergrondkaart plaatsen. Een Flex arm of iets dergelijks kan dan heel handig zijn. 

Spiegel

Met een spiegeltje kan je dingen bekijken die je normaal niet kan zien. Bijvoorbeeld onder de hoed van een paddenstoel, zeker als de paddenstoel erg dicht bij de grond groeit. Met je camera kan je nooit onder de hoed komen zonder de paddenstoel te beschadigen. Maar je kan wel het beeld in de spiegel fotograferen. Ook kan een spiegeltje handig zijn om extra licht te reflecteren.

Spuitflesje

Met een spuitflesje met water kan je heel snel en gemakkelijk druppels toevoegen in je foto. Bijvoorbeeld als je een mooi Bokeh effect wilt krijgen, even spuiten in de achtergrond en snel de foto maken. Maar het kan ook gewoon iets extra’s toevoegen aan je foto. Gebruik het alleen niet op insecten, die vinden het niet zo fijn om nat te worden.